O'zbek tilining etimologik luga'ti

Print

СИҚТА

Tasnif: кучли даражада нола қил-'. Ҳожи хола индамади эмас, бошда йиғлади, с u қ т а д и, қаршилик қилган чоғлари ҳам бўлди (Мирзакалон Ис- моилий). Ҳозирги ўзбек тилида деярли мустақил ишлатилмайдиган бу феъл асли қадимги туркий тилда ' кучли нола қил—' маъносини англатган сыр— феълидан —(ы)т қўшимчаси билан ясалган отга (Девон, I, 388: сырыт = снғ + ыт) —а қўшимчасини қўшиб ясалган; кейинчалик иккинчи бўғиндаги тор унли талаффуз қилинмай қўйган, т ундоши таъсирида ғ ундоши қ ундошига алмашган (КРС, 678); ўзбек тилида а унлиси ä унлисига алмашган, ы унлисининг қаттиқлик белгиси йўқолган: (сыр— + ыт = сырыт) + а = сырыта > сиғта— > сығта— > сиқтä—.