O'zbek tilining etimologik luga'ti

Print

ЎЛЧА

Tasnif: ’махсус асбоб билан нарсанинг узунлигини аниқла-’. Етти ў л ч а б, бир кес (Мақол). Бу феъл қадимги туркий тилдаги ’узунлигини белгила-’ маъносини англатган öл- феълидан -(ӱ)ч қўшимчаси билан ясалган отга -а қўшимчасини қўшиб ясалган (ЭСТЯ, I, 529); кейинчалик иккинчи бўғиндаги тор унли талаффуз қилинмай қўйган (КРС, 593), ўзбек тилида биринчи бўғиндаги ö унлисининг юмшоқлик белгиси йўқолган: (öл- + ӱч = öлӱч) + а = öлӱча- > олча- > олча-. Бу феъл ўзбек тилининг айрим шеваларида очла- шаклида ҳам ишлатилади; бунда лч ундошларининг ўрни алмашади: олча- > очла-.