O'zbek tilining etimologik luga'ti

Print

ҚАРИ I

Tasnif: кўкрак ўртасидан қўлнинг учигача бўлган узунлик ўлчови' (турли жойда турлича узунликни билдирган). Иштонсизнинг тушига икки қ а р и бўз кирибди (Мақол). Қадимги туркий тилда ҳам шундай ўлчов бирлигини англатган бу сўз асли ' қўлнинг елкадан тирсаккача бўлган қисми' маъносини англатган қар отидан (ДС, 422) кучайтириш маъносини ифодаловчи -ы қўшимчаси билан ҳосил қилинган (ДС, 426: қары I; Девон, III, 242): ўзбек тилида а унлиси ä унлисига алмашган, ы унлисининг қаттиқлик белгиси йўқолган: қар + ы = қары > қäри. Бу сўз асли ' қўлнинг тирсаккача бўлган қисми' ни англатган (ДС, 426), кейинчалик маъно тараққиёти натижасида ҳозирги маъноси юзага келган.