O'zbek tilining etimologik luga'ti

Print

АЗИЗ

Tasnif: Бу арабча сўз ъazīz(un) шаклига эга (АРС, 513); ўзбек тилига фатҳали айн товушини а товушига , чўзиқ I товушини и товушига алмаштириб қабул қилинган: ъazīz —> азиз. Бу сўз асли 'буюк, қудратли бўлди', 'шон-шуҳратли бўлди' маъноларини англатувчи ъаzzа феълидан ясалган аслий сифат бўлиб (АТГ, 43), араб тилида 'қудратли', 'қадрли', 'камёб' каби маъноларни, ўзбек тилида 'қадрли', 'иззат-ҳурматга лойиқ' маъносини англатади (ЎТИЛ, I, 30). Бу сўз эркак кишининг атоқли оти бўлиб ҳам келади. Ўзбек тилида азиза сўзи ҳам мавжуд бўлиб, бу сўз аёл кишининг атоқли оти сифатидагина ишлатилади. Азиза сўзи асли азиз сўзидан -ат(ун) муаннас қўшимчаси билан (АТГ,29) ҳосил қилинган бўлиб, ўзбек тилига бу қўшимчанинг а қисми сақлаб, t қисми ташлаб қабул қилинган.