O'zbek tilining etimologik luga'ti

Print

АРАЙИШ

Tasnif: Бу от ўзбек тилида арайишини oл- бирикмаси таркибида ишлатилади; шу бирикма таркибида 'бичилаётган, тикилаётган нарсанинг чокидаги ортикча жой, куст1 маъносини англатади (ЎТИЛ, I, 51). ПРСга [арайеш] шаклида (13) киритилган бу от ТжРСда ороиш шаклида келтирилган (288). Кўринадики, бу от ўзбек тилига форс тилидан олинган дейиш тўғрироқ: Форсча арайеш шакли таркибидаги â товушига якин товуш ўзбекча а товушига, э(е) товуши и товушига алмаштирилган. Асли оройиш оти форс ва тожик тилларида 'безаш', 'безак' маъносини англатадиган оройиш отидан 'ортикча жой, куст1 маъносини англатадиган аройиш оти ўсиб чикқанини тан олиш билан бартараф қилиш мумкин. Маъно таракқиёти қуйидагича кечган: 'безаш' —*■ 'бичиш-тикишда ортиқча жойини олиб ташлаб безаш’ —► 'бичиш-тикишда ортиқча жойини олиб ташлаш'.