O'zbek tilining etimologik luga'ti

Print

ЙИҒИМ

Tasnif: ’халқдан ҳокимият фойдасига олинадиган пул ёки буюм’. Беш йилдан бери ўлпонни бермайсан, солиқни тўламайсан, й и ғ и м деса, жонинг бўғзингга келади, ўлакса! (Мирзакалон Исмоилий). Бу сўз қадимги туркий тилда ’тўпла-’ маъносини англатган йығ- феълидан -(ы)м қўшимчаси билан ясалган. Махмуд Кошғарий бу сўзда: "и м га алмашгандир", - дейди (Девон, III, 27); унда -м қўшимчаси -н қўшимчасининг варианта бўлади. Ўзбек тилида ы унлиларининг қаттиқлик белгиси йўқолган: йығ- + ым = йырым > йиғим. Асли бу сўз белги маъносини англатган бўлиб (йыгғыш тупрақ каби ишлатилиб), кейинчалик ўзбек тилида отга айланган.