O'zbek tilining etimologik luga'ti

Print

ЙОВШАН

Tasnif: ’мураккаб гуллиларга мансуб бўлиб, ем- хашак сифатида ишлатиладиган кўп йиллик ўсимлик’. Молларга қиш учун етарли ё в ш а н жамғариб қўйдик. Бу от қадимги туркий тилдаги ’илақиш-’ маъносини англатган йабы- феълининг -ш қўшимчаси билан ҳосил қилинган иш оти шаклидан -чан қўшимчаси билан ясалган; кейинчалик б ундоши в ундошига алмашган: (йабы + ш = йабыш) + чан = йабышчан > йавышчан; сўнгра шч ундошларидан кейингиси талаффуз қилинмай қўйган: йавышчан > йавышан; охири иккинчи бўғиндаги тор унли талаффуз қилинмай қўйган: йавышан > йавшан; ўзбек тилида биринчи бўғиндаги а унлиси ä унлисига, иккинчи бўғиндаги а унлиси â унлисига алмашган: йавшан > йавшâн. Маҳмуд Кошғарий бу сўзнинг йавшан, йапчан шаклларини келтиради (Девон, III, 44); бунда йавышчан шаклидаги ыш товушлари талаффуз қилинмаган бўлади, иккинчи сўзда эса в ундоши п ундошига алмашади.