O'zbek tilining etimologik luga'ti

Print

КАПАЛАК

Tasnif: учганида нозик қанотлари елпиниб юқорига кўтариладиган ҳашарот'. К а п а л а к гулни соғинар, булбул куйими (Мақол). Бу сўз асли қадимги туркий тилдаги 'юқорига кўтарил—' маъносини англатган кöп— феълидан (ЭСТЯ, III, 52: коп— ’пухнуть, увеличиваться в объеме’) -(ä)л қўшимчаси билан ясалган отга кичрайтириш маъносини ифодаловчи — (ä)к қўшимчасини қўшиб ҳосил қилинган; кейинчалик ä унлилари — нинг таъсирида биринчи бўғиндаги ö унлиси ҳам ä унлисига алмашган: (кöп— + äл = кöпäл) + äк = кöпäлäк > кäпäлäк. Девонда бу ҳашарот кепäли деб аталиши кўрсатилган (Девон, I, 419). Бу сўз кöп— феълининг кеп— шаклидан —(ä)л қўшимчаси билан ясалган ва унга —ли қўшимчаси қўшилган, кейинчалик қатор келган лл ундошларидан бири талаффуз қилинмай қўйган: (кеп— + äл = кепäл) + ли = кепäлли > кепäли.