O'zbek tilining etimologik luga'ti

Print

КЎКС

Tasnif: тананинг елкадан қорингача олд қисми', 'кўкрак'. Хонанинг тўридаги пўстак устида оппоқ соқоли к ў к с и г а тушган, катта саллали, ола чопонли домла ўтирибди (Парда Турсун). Бу от асли қадимги туркий тилдаги 'эм—' маъносини англатган кöк- феълидан -(ӱ)з қўшимчаси билан ясалган (ЭСТЯ, III, 55), кейинчалик иккинчи бўғиндаги тор унли талаффуз қилинмай қўйган, шундан кейин к ундоши таъсирида з ундоши с ундошига алмашган; ўзбек тилида ö унлисининг юмшоқлик белгиси йўқолган: кöк— + ӱз = кöкӱз > кöкз > кокс > кокс.