O'zbek tilining etimologik luga'ti

Print

ИНС-ЖИН

Tasnif: Бу сўз араб тилида al ьins va al inn шаклига эга бўлиб, 'одамлар ва жинлар' маъносини англатади (АРС, 47); ўзбек тилига al аниқлик артиклларини, va боғловчисини ташлаб, касрали ҳамзани и товушига алмаштириб, жуфт сўз шаклида қабул қилинган. Ўзбек тилида бу жуфт сўз 'кишига салбий таъсир кўрсатувчи жин ва шунга ўхшаш ғайритабиий махлуқлар' маъносини англатади (ЎТИЛ, I. 329). Бу жуфт сўз инс-жинс тарзида киритилган: жуфт сўзнинг иккинчи қисми охиридаги с товуши ортиқча, сўзлашув н нутқида биринчи кисм охиридаги с товушига тақлидан қўшиб юборилгаи. Инс сўзи асли 'бир-бирига яқинлашди', 'танишди' маъносини англатувчи banisa феълининг (АРС, 46) масдари бўлиб (УАЯ, 568), bins(un) шаклига эга; ўзбек тилига касрали ҳамзани и товушига алмаштириб қабул қилинган. Жин сўзи ўз ўрнида изоҳланди.