O'zbek tilining etimologik luga'ti

Print

КАВШ

Tasnif: чайнаш'. Сигир ётган жойида к а в ш қайтарар эди. Бу сўз қадимги туркий тилдаги ' чайна—' маъносини англатган кев— феълидан (Девон, II, 23; KewAH; ДС, 304: кев- II ’грызть’, ’жевать’) ҳаракат номи ясовчи —(и)ш қўшимчаси билан ҳосил қилинган. Қадимги туркий тилдаёқ бу феъл таркибидаги унли ä талаффуз қилинган (ЭСТЯ, III, 6): (кев— || кäв—) + иш = кäвиш . Ўзбек тили шеваларида бу сўз кавуш тарзида талаффуз қилинади, адабий тилда эса кäвш шаклида ёзиш расмийлаиггирилган (иккинчи бўғиндаги тор унли ёзилмай қўйган). Ўзбек тилида бу сўз якка ўзи ишлатилмайди, кäвш қäйтäр— бирикмаси таркибида келади.