O'zbek tilining etimologik luga'ti

Print

ОЗИҚ

Tasnif: ’емиш’. Ўсимликка ўз вақтида фиимча о з и қ бериб туриш керак. Бу от қадимги туркий тилдаги ’чайна-’ маъносини англатган азы- феълидан -қ қўшимчаси билан ясалган (ЭСТЯ, I, 98); шу билан бирга азы- феълининг азу- шаклидан ясалган азуқ оти ҳам мавжуд бўлган (ДС, 73); ўзбек тилида а унлиси â унлисига алмашган, ы унлисининг қаттиқлик белгиси йўқолган: азы- + қ = азық > âзиқ. Бу сўз ўзбек тилида кўпинча âзиқ-âвқäт жуфт сўзи таркибида қатнашади. Якка ўзи одатда âзуқа шаклида ишлатилади, бунда у азы- феълининг азу- шаклидан -қа қўшимчаси билан ясалган бўлади (ЭСТЯ, I, 98); ўзбек тилида сўз охиридаги а унлиси ä унлисига алмашган: азу- + қа = азуқа > âзуқä.