O'zbek tilining etimologik luga'ti

Print

БИНО

Tasnif: Бу арабча сўз binaъ(un) шаклига эга (АРС, 88); ўзбек тилига чўзиқ й унлисини а унлисига алмаштириб, сўз охиридаги ҳамзани ташлаб қабул қилинган: binaъ —> бина (бино). Бу сўз кўпмаъноли bina феълининг 'қурди' маъноси билан ҳосил қилинган масдар бўлиб (АРС, 87), араб тилида 'қуриш жараёни', 'қурилиш', 'иморат' маъноларини, ўзбек тилида эса 'иморат' маъносини англатади (АРС, 88; ЎТИЛ, I, 115). Бу сўз билан ўзбек тилида бино бўл- ('қурил-', 'яратил-'), бино қил- ('ҚУР-'. 'ярат-') қўшма феъллари тузилган. ЎТИЛда арабча бино сўзи изоҳланган мақолага ромба ишорати билан бино қўй- , ўзига бино қўй- иборалари нотўғри киритилган: бу иборалар таркибида 'қара-', 'кўр-' маъносини англатувчи тожикча дидан феълининг бин ҳозирги замон асосидан ҳосил қилинган бино сўзи қатнашади.