O'zbek tilining etimologik luga'ti

Print

БОҚИЙ

Tasnif: Бу арабча сўз baqin шаклига эга (АРС, 80); ўзбек тилига чўзиқ а унлисини а унлисига алмаштириб, сўз охиридаги п товушини ташлаб, й товушини қўшиб қабул қилинган: baqin -> бақий (боқий). Бу сўз асли узоқ турди , 'узоқ сақланди' маъносини англатувчи baqia феълидан (АРС, 80) ҳосил қилинган I боб аниқ нисбат сифатдоши бўлиб (АТГ, 150), 'абадий', 'мангу', 'доимий' каби маънони англатади (ЎТИЛ, I, 141). Бу сифат боқий дунё ('нариги дунё') бирикмаси таркибида қатнашади; бу сўзни боқи шаклида тожикча беғам сўзи билан бирлаштириб, ўзбек тилида боқибеғам қўшма сўзи тузилган бўлиб, 'ўта даражада бепарво', 'тепса-тебранмас' маъносини англатади. Боқий сўзи Боқи шаклида эркак кишининг атоқли оти бўлиб келади.