O'zbek tilining etimologik luga'ti

Print

ЙОЛҒИЗ

Tasnif: ’бир ўзи’, ’якка’, ’танҳо’. Шубҳали ё лғ и з йўловчи кетганича кўринмади—қўйди. (Ҳамид Ғулом). Бу сўз қадимги туркий тилдаги кўп маъноли йалық сифатининг ’якка’, ’бошқалардан холи’ маъносидан (ЭСТЯ, IV, 105) кучайтириш маъносини ифодаловчи —(у)з қўшимчаси билан ҳосил қилинган (ЭСТЯ, IV, 98), қўшимча қўшилганидан кейин иккинчи бўғиндаги тор унли талаффуз қилинмай қўйган (ДС, 229), сўнгра қ ундоши ғ ундошига алмашган (ДС, 228); ўзбек тилида а унлиси â унлисига, у унлиси ы унлисига алмашган, охири ы унлисининг қаттиқлик белгиси йўқолган: йалық + уз = йалықуз > йалқуз > йалғуз > йâлғиз.