ҚАЙНАНА
Tasnif: эрнинг онаси хотинига нисбатан, хотиннинг онаси эрига нисбатан'. Фотиҳа ўқилиб, куёв қайнанасига узр айтди (Абдулла Қодирий). Бу сўз асли қадимги туркий тилдаги 'хотинининг туғишганлари (эрга нисбатан), эрининг тугашганлари (хотинга нисбатан)' маъносини англатган қайын сўзи билан 'хотин киши ўз туққан боласига нисбатан' маъносини англатган ана сўзидан таркиб топган; бу сўзлар эски ўзбек тилида бир сўзга бирлашганидан кейин ы унлиси талаффуз қилинмай қўйган; кейинчалик а унлилари ä унлиларига алмашган: қайын ана = қайынана > қайнана > қäйнäнä. Ўзбек тилида мустақил ишлатилмайдиган қайин сўзи асли қазын сўзи (Девон, I, 383) таркибидаги з ундошини й ундошига алмаштириш билан юзага келганини Маҳмуд Кошғарий махсус таъкидлаган (Девон, I, 68). Қазын сўзи эса 'аёл' маъносини англатган қатун сўзи билан боғланади (Девон, I, 388). Туркий тиллардаги қариндошликни билдирувчи сўзларни махсус ўрганган Л.А.Покровская айрим туркий тилларда қайин сўзи фақат 'хотиннинг туғишганлари' маъносини билдиришини, ' эрнинг тугашганлари' ни ҳам билдириш кейинчалик юзага келганини таъкидлайди (ИРЛТЯ, 71). Шунга кўра қайнана сўзи дастлаб ' хотиннинг онаси' маъносини англатган, кейинчалик маънода кенгайиш юз бериб, 'эрнинг онаси' маъносини ҳам англата бошлаган. Л.АЛокровскаянинг таъкидлашича, татар тилида қаенана сўзи ҳозир ҳам фақат ' хотиннинг онаси' маъносини англатади, 'эрнинг онаси' маъноси эса би ана(й) сўзлари билан англатилади (ИРЛТЯ, 72).