O'zbek tilining etimologik luga'ti

Print

ҚАТИРМА

Tasnif: оширилмаган хамирдан қозонда еғсиз пишириладиган юпқа емиш'. Отасига деб хурмачага солинган ошнинг устига битта қатирмани ёпиб, рўмолчага тугди-да, чиқиб кетди (Ойдин). Бу от ' қаттиқ ҳолатга кел—1 маъносини англатувчи қат— I феълининг (ДС, 432) -(ы)р ортгирма қўшимчаси билан ҳосил қилинган шаклидан -ма қўшимчаси билан эски ўзбек тилида ясалган (КРС, 361); кейинчалик а унлилари ä унлиларига алмашган, ы унлисининг қаттиқлик белгиси йўқолган: (қат 1 + ыр = қатыр-) + ма = қäтырмä Қадимги туркий тилда шундай маъно қатма билан англатилган (Девон, I, 407). Бу сўз бевосита -ма қўшимчаси билан ясалган.