O'zbek tilining etimologik luga'ti

Print

ҚУРУҚ

Tasnif: намлиги йўқолган'. Қ у р у қ ўтин дарров ўт олди. Қадимги туркий тилда ҳам шундай маънони англатган бу сифат асли қуры— феълидан —ғ қўшимчаси билан ясалган; қўшимча қўшилганидан кейин ы унлиси у унлисига алмашган; кейинчалик ўзбек тилида сўз охиридаги ғ ундоши қ ундошига алмашган: қуры— + ғ > қуруғ > қуруқ. Маҳмуд Кошғарий бу сўзни махсус изоҳлаган ўрнида қуруғ шаклида келтирган (Девон, I, 356), матн ичида нимагадир қуруқ шаклида ёзилиб қолган (Девон, I, 364), хуми шу ягона мисол асосида қуруқ сўзи ДСга ҳам киритилган (470— бет); ўнга яқин манбалардан келтирилган барча мисолларда бу сўз шаклида ёзилган. Демак, бу сўз охиридаги қўшимча асли —ғ талаффуз қилинган.