O'zbek tilining etimologik luga'ti

Print

АФСУС

Tasnif: Бу от ПРСда [äфсус] шаклида (33), ТжРС афсус шаклида (35) келтирилган; у товуши форс луғатида bob ҳарфи билан ёзилган, демак, бу товуш - чўзиқ. Ўзбек тилида бу товушнинг чўзиклиги йўқолган (ЎТИЛ, I, 63) . ТжРСда бу отнинг фусус шаклида хам келтирилишидан (415) маълум бўладики, афсус шакли - иккиламчи, ҳосила шакл. Бу ҳодисани тожикча отнинг кўплик шакли арабча кўплик шакли формуласи билан ҳосил килинган деб (ТжРС, 53 7) талкин қилиш мумкин. ПРСда афсус "1. увы!, ах!, жаль! (возглас сожаления); 2. сожаление, жалость, досада, раскаяние" маъноларини (35), УТИЛда '1. ўкиниш, ачиниш туйгуси; пушайман; 2. кприш. с. Аттанг, эсиз' маъноларини билдириши (I, 63) айтилган. Демак, афсус асли от бўлиб, кейинчалик бу отдан ундов ўсиб чиққан. От ва ундовнинг бир луғат мақоласида берилиши тўғри бўлмаган. Афсус отидан ўзбек тилида афсуслан- феъли ясапган.